Kayalara oyularak bir yerleşim merkezi oluşturulan Batman ilçesi Hasankeyf , dünyanın dört bir yanından ziyaretçilerle turizmin önemli cazibe merkezleri arasında yer alıyor. Barajın açılmasıyla beraber Hasankeyf sulara gömülüyor. Hasankeyf, kurulduğu tarihlerde ticaretin gelişmesine katkıda bulundu.
HASANKEYF NE DEMEK?
Kayalara oyulmuş konutları nedeniyle, Süryânice Kifo uani kaya kelimesinden türetilmiş Kifos ve Cepha / Ciphas isimleriyle bahsedilen şehir “Mağralar Şehri” ya da “Kayalar Kenti” anlamına gelen Arapça “Hısnı Keyfa” denilmiştir. “Hısn-ı keyfa” adı Osmanlılar zamanında Hısnıkeyf, halk arasında da Hasankeyf şekline dönüşmüş.
Hasankeyf, Batman’a bağlı, iki yakasını Dicle ‘nin ayırdığı tarihi bir ilçedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan ilçenin tarihi, 10.000 yıl öncesine kadar gidiyor. ilçe, 1981’de doğal koruma alanı ilan edildi. Dicle nehrinin üzerinde yer alması ve ticaretin büyük bölümünün nehir üzerinden yapılması ilçeyi ticari ve ekonomik olarak önemli ölçüde geliştirdi.
HASANKEYF TARİHİ
Hasankeyf’in ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte tarihi antik döneme kadar dayanıyor. Hasankeyf höyüğünde yapılan çalışmalarda 3.500 yıldan 12.000 yıl öncesine kadar arkeolojik kalıntılara rastlandı. Yerleşim, Yukarı Mezopotamya’dan Anadolu’ya geçiş yolu üzerinde ve Dicle nehrinin kenarında kurulmuş olması nedeniyle stratejik bir öneme sahipti. MS 2. ve 3. yüzyıllarda sınır yerleşimi olarak Bizanslılarla Sasaniler arasında el değiştirdi. Diyarbakır ve çevresini ele geçiren Roma İmparatoru II. Constantius, bölgeyi Sasanilerden korumak amacıyla iki sınır kalesi inşa ettirdi. MS 363 yılında inşa edilen kale uzun süre Roma ve Bizans egemenliğinde kaldı. Hıristiyanlığın bölgede 4. yüzyıldan itibaren yayılmaya başlamasının ardından yerleşim Süryani piskoposluğunun merkezi durumuna geldi. Kadıköy Konsili tarafından MS 451 yılında Hasankeyf’teki piskoposluğa Kardinal unvanı verildi. Hasankeyf 640 yılında, Halife Ömer döneminde İslâm ordusu tarafından ele geçirildi.
HASANKEYF NEDEN SULAR ALTINDA
Batman’ın Hasankeyf ilçesi birkaç ay içinde 12 bin yıllık tarihi; orada yaşayanların evleri, anıları ve gelecekle ilgili hayalleri; bitki ve hayvan türleri ile birlikte Ilısu Barajı’nın suları altında kalacak. Dicle Vadisi’nde bir yaşam biterken, yeni bir yaşam başladı. Hasankeyf halkı yeni inşa edilen Hasankeyfe taşındı.
Ilısu Barajı’nda su tutma işlemleri için hazırlıklara başlandı ve baraj suyu Hasankeyf’e ulaştı
Devletin evleri sular altında kalacak Hasankeyfliler için yeni kent merkezinde inşa ettiği 710 konuta ve iş yerlerine, yalnızca nüfusu ilçede kayıtlı olan aileler yerleştirilecek.
Türkiye’nin En Fazla Enerji Üreten Dördüncü Barajı
Yetkililer projenin, hem Türkiye hem de Güney Doğu Anadolu Bölgesi için bir fırsat olduğunu belirtiyor.
DSİ’nin yaptığı açıklamaya göre, 8,5 milyar TL’ye mâl olan Ilısu Barajı, ülkedeki en fazla enerji üreten dördüncü baraj olacak, yıllık ortalama 4,12 milyar kilowatt saat elektrik üretecek.
Yetkililer, baraj tamamlandıktan sonra ilçenin yeniden turizme kazandırılacağını, tekneler ve teleferikle Hasankeyf’e turlar düzenleneceğini söylüyor.
Projeye karşı çıkanlar ise Hasankeyf’te toprak altında da halen tarihi eserlerin bulunduğunu, bu eserlerin de gün ışığına çıkarılarak ilçenin bir açık hava müzesi haline getirilmesini istiyor.
Bir zamanlar mesken olarak kullanılan binlerce mağara, burada yerleşimin çok eski çağlarda başladığını gösteriyor.
Mezopotamya’nın bereketli toprakları üzerine kurulu, Dicle Nehri’nin hayat veren sularını içeren bu antik kent, savunmaya elverişli tepeleri, kayaları ve mağaralarıyla da birleşince, eski çağlardan beri hükmedenlerin paylaşamadığı bir yer olmuş. Şimdi bu uygarlıkların miras bıraktığı eserlerin 7 tanesi yeni yerleşim alanına taşındı. Yetkililer, diğer eserlerin de oldukları yerde korunacaklarını söylüyor.
Hasankeyf’te küçüklüğü geçen bir gencin sözü;
“Küçüklüğün nerede dediklerinde sular altında kalan şehri göstereceğim benim küçüklüğümden kalan bir parça vardı oranın üstüne’de su döktüler… ”
Yıkık Hasankeyf’te Gezelim
