“Hasretinden Prangalar Eskittim” Şiir İncelenmesi

Ahmed Arif, 23 Nisan 1927’de Diyarbakır’ın Hançepek semtinde doğmuştur. Asıl adı Ahmet Hamdi Önal’dır. Diyarbakır Lisesi’nden mezun olmuştur. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümünde okumuştur. Fakat bölümünü yaşadığı sıkıntılardan dolayı rahatça tamamlayamamıştır. 1940-1955 yılları arasında değişik dergilerde yayınladığı şiirlerinde kullandığı kendine has lirizmi ve hayal gücüyle Türk edebiyatındaki yerini almıştır. Ahmet Arif, Diyarbakır’ın yetiştirdiği en önemli şairlerden biridir. Toplumcu gerçekçi bir çizgide eserler vermiştir ve bir sanatçı duyarlılığıyla duygularını eserlerine yansıtmıştır. Çoğunlukla altyapıyı, ezilen ve sömürülen halkları, doğunun yaşama zorluklarını konu edinmiştir. Ülkemizdeki Marksist şairlerin başında gelmektedir. Fakat Ahmet Arif’i diğer Marksistlerden ayıran en önemli yön; şehir yaşamı yerine köy ve dağ yaşamını konu edinmesidir diyebiliriz. Bu konuda Cemal Süreya’nın tespiti önemlidir. “Nazım Hikmet: Şehirlerin şairidir. Ovadan seslenir insanlara, büyük düzlüklerden… Ahmed Arif ise: Dağları söylüyor. Uyrukluk tanımayan, yaşsız dağları “âsi” dağları. Uzun ve tek bir ağıt gibidir onun şiiri. “Daha deniz görmemiş” çocuklara adanmıştır.” demiştir.

Ben kitabı detayına kadar anlatmak isterdim ama bu güzelliği anlatmaya yetmez, keza okumadan güzelliği keşfedemez. Eğer hâlâ okumayanınız varsa okusun derim, ben üstten özet geçtim sadece okumanıza vesile olması için, şimdiden iyi okumalar dilerim.

Bir ben uyumadım , kaç leylim bahar,

Hasretinden prangalar eskittim

“Bir ben uyumadım, kaç leylim bahar” bu dize ile devreye bahar mevsimi girdi. Bunu “leyl” kelimesi ile bir bütünlük sağlamak açısından düşünebiliriz. Leyl gece demektir. Arapça kökenlidir. Bununla beraber leyl ve bahar kelimelerini bir arada kullanmıştır. Leyl, gece gibi karanlıktan, zifiriden ziyade daha çok hülyalı geceleri, mayhoş havaları yani yaz akşamlarında sıcacık gecelerde esen hafif, tatlı rüzgar hissini canlandırmıştır sanki. Leylim kelimesi için iki farklı çağrışımda bulunmuştur sanki. Birincisi Leyla Erbil ile mektuplarınadır. Leyla Erbil’e yazdığı mektuplarının birkaç tanesinde “Leylim” diyerek hitap eder Erbil’e.[6] Burada “gece” yerine “leyl” kelimesini kullanmasının en büyük sebebi bu şiiri ithaf ettiği kişinin Leyla Erbil olmasıdır belki de.

Şiirin belki de en can alıcı dizesi şiirin de başlığı olan hatta Ahmed Arif’in tek şiir kitabının da adını taşıdığı “Hasretinden prangalar eskittim” dizesidir. Bilindiği üzere pranga uzun yıllar önce ağır ceza mahkûmlarına takılan bir zincirdir. Eski film ve dizilerden akılda kalan prangalı mahkûm sahneleri vardır. Ard arda dizilmiş, ayaklarında paslanmış, eskimiş kocaman zincirli prangalar takılı ağır cezalı mahkûmlar. Şiirin başında oluşturulmaya başlanılan mahkûm imgesi burada pranga ile devam ediyor. Pranga suçlulara, ağır ceza mahkûmlarına takılıyorsa ve buradaki özne de hasretten pranga eskittiyse demek ki sevdası ile başı dertte. O zaman şöyle diyebiliriz; bu sevda öyle kötü bir sevda, kara bir sevda ki uğrunda hasretiyle yanıp tutuşan kalp, prangalar eskitmiş.

Şiirlerindeki bireysel aşklar belli bir noktadan sonra şekil değiştirmiştir. Anadolu sevdası ve bireysel aşk birleşmiştir. Bu aşkların içerisinde, mücadele, aykırı ses ve bir direniş vardır.

O kadar şey yaşanılmasına rağmen şiirlerinde karamsarlık olmaması dikkatlerden kaçmıyor. Ahmed Arif’te, en büyük acılarını dile getirirken bile karamsar bir havadan daha çok geleceğe umutla bakan bir tavır mevcuttur diyebiliriz.

Ahmed Arif hem edebi hem de ideolojik ve toplumsal yönden önemli bir şahsiyettir. Her şiirinde muazzam bir sesleniş vardır. Halka hitap ettiği kadar gönüle de hitap etmiştir.