Atatürk, “Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz, hatta cumhurbaşkanı olabilirsiniz fakat sanatkar olamazsınız.” diyor. Edebiyat da sanatların en çetrefilli olanlarından. Ne şiir ne de nesir sadece ilham ile yazılır. Büyük bir kafa yorma, silip silip yeniden yazma, analiz dönemleri büyük emek ister. Sonuçta ortaya bir metin çıkar. Peki bu metin bir sanat eseri olmuş mudur bunu nasıl anlayabiliriz? Peyami Safa yazarlara ve yazar adaylarına 12 filtreli bir süzgeç veriyor. Şimdi bunların ne olduğuna bakalım;
- Tekrarlardan kaçınmak sağlam bir ifadenin temel prensibidir.
- Halk tabirlerinden, atasözlerinden, beylik ifadelerden, basma kalıp üsluptan kaçının
- Adilikten (basitlikten) kaçarken yapmacıklığa düşmemek
- Kuvveti kendi kendine yeten bir düşünceyi ve ya ruh halini imajlarla (teşbih ve istiare gibi sanatlar) desteklemekten kaçınmak
- Manayı en sade şekline döndürürken basitliğe düşmemek, yalın yazacağım diye basitleştirmemek
- Yazının inceliklerini anlaşılır olmasına feda etmemek
- Basit manayı karışık, karışık manayı basit ifade etmekten kaçınmak
- Manaya en uygun kelimeyi bulmak
- Kelimelerin sesleri ile manaları arasındaki ilişki kurmak
- Mana inceliklerini ahenge feda etmemek
- Bir cümle yapısıyla o cümleyi yüksek sesle okuyanların teneffüs ritmini kaçırmamak
- Fakat manayı bu ritme feda etmemek
Şimdi yazdıklarınızı 12 kere daha gözden geçirin.
