Sanılanın aksine narenciye sadece portakal, mandalina ve limondan ibaret değil. C vitamini deposu olan turunçgillerin çeşitliliği şaşırtıyor. Kış aylarının vazgeçilmezi olan bu meyvelerin yüzde 70’i Çukurova’da üretiliyor. Narenciye onlarca tür ve çeşidi içerisinde barındırıyor. Şadok diğer adıyla pomelo, kamkat, greyfurt çeşitlerinden olan star ruby, flame ve henderson bunlardan bazıları.
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Turgut Yeşiloğlu vatandaşların portakal, mandalina, limon gibi narenciye türlerine aşina olduklarını, oysa turunçgillerin içerisinde birçok cins ve türünün olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Turgut Yeşiloğlu, ‘’Cins dediğimiz zaman turunçgiller içerisinde 6 tane cins var. Fakat ticari anlamda tür dediğimiz zaman dünyada alınıp satılan ticari değeri olan türler olarak dikkate aldığımızda portakal var mandalina var limon var altıntop diye ismi greyfurt ama biz altıntop diyoruz turunç var, şadok var, lime var.’’ dedi.
Şadok meyvesi greyfurta benzerliğinden dolayı marketlerde dikkatleri çekiyor. Fakat lime meyvesi iklim koşullarından dolayı yetiştirilemiyor. Bu yüzden halk bu meyveyi tanımıyor. Lime meyvesinin en önemli özelliği ise dünya ticareti açısından pazar değerine sahip olması. Ticari değere sahip olan diğer türlerin içerisindeyse portakal, mandalina, limon, altıntop ve şadok yer alıyor. Ancak bu türlerin her birinin altında binlerce çeşit bulunuyor. Tür sayısının cins çeşidinden fazla olduğunu belirten Turgut Yeşiloğlu, ‘’Yani portakal dediğimizde portakalın kendi içinde göbekli portakal var, kan portakal var, tatlı portakal var, normal portakal var. Göbekli portakal dediğimizde neredeyse yüze yakın ayrıca çeşit var. Bu hepsinde böyle. Hatta bütün dünya açısından düşündüğümüzde binlerce turunçgil çeşidi var. Bizde de öyle. Koleksiyonlarımız var. Koleksiyonlar içerisinde çok sayıda binin üzerinde cins, tür, çeşit, turunçgillerin yakın akrabaları var.’’ dedi.
‘’Lime ve Şadok Meyvesi Soğuklara Duyarlı!’’
Lime ve şadok meyvelerinin düşük sıcaklıklara duyarlı olduğunu belirten Turgut Yeşiloğlu, Türkiye’deki iklim kuşaklarına bakıldığında bu ürünlerin yetiştirilmesi için birkaç yer dışında ılıman yerlerin olmadığını ve bu yerlerde de muz yetiştirildiğini söyledi. Yeşiloğlu sözlerini şöyle sürdürdü: ‘’Yani muz yetişen yerde lime yetiştirebilirsiniz ama ekonomik olmaz. O nedenle soğuklara duyarlı olduğu için lime yetiştirilmiyor. Adana’da birkaç bahçede var. Az olduğu için de marketlerde görüyorsunuz fiyat yüksek. Normal turunçgil 3 liraysa bakıyorsun yirmi üç-otuz lira. Çok cazip geliyor görüntü olarak fakat çok az üretiliyor. Çünkü soğuklara duyarlı, o da sembolik. Aslında lime meyvesinin çok büyük bir pazarı var. İstanbul, İzmir, Ankara istiyor ama öyle toplu bir üretim şansımız yok. Çünkü iklim biraz sıkıntılı ama zaman içerisinde bu küresel iklim değişikliği oluyor. İklim biraz daha yumuşarsa yetişme şansı artabilecek. Lime limon yerine kullanılıyor dedim ama aslında içkilerde kullanılıyor. Lime içkilerle beraber tüketiliyor. Dünyada böyle limon olarak da kullanılıyor.’’
‘’Egzotik Bir Meyve Gibi Sunuluyor!’’
Bazı narenciye türleri soğuğa dayanıklı olsa da ülkemizde sınırlı şekilde yetişiyor. Şadok bu grupta yer alıyor. Greyfurt, diğer adıyla altıntop ılıman iklim kuşağına daha uyumlu olduğu için üretim alanı geniş bir yer kaplıyor. Bu yüzden şadok pek bilinmiyor. Fakat bilinmemesinin tek nedeni üretim alanı değil. Şadok meyvesinin üretilmesine rağmen tüketicinin bunu beğenmediğini söyleyen Prof. Dr. Yeşiloğlu bu süreçte ambalajın önemli bir yer kapladığını belirtti. Yeşiloğlu, ‘Ambalaj çok önemli. Bakıyorsunuz marketlerde Çin’den gelen tek meyve fileye konmuş egzotik bir meyve gibi sunulduğunda iyi fiyatla tüketici alıyor bunu. Halbuki şadok bizde var. Daha irileri daha büyükleri daha iyileri var. Yanılma ve aldatmaca gibi bir şey bu. Şadok var Türkiye’de ama müşteri yok.’’ diyerek düşüncelerini açıkladı.
